◊
צעטל פון יידישן פּאָליציאַנט אין ווילנער געטאָ אויף צו באַפרײַען פון „אַרעסט⸗הויז“ חיים מעלערן
(דעם 18טן מערץ 1942)
◊
◊
דער באַליבטער ווילנער רב ר′ פּינחס⸗משה גאָרדאָן איז אין ווילנע נפטר געוואָרן. זײַן געטרײַער תלמיד ר′ ישראל⸗צבי פּיעסקער האָט דעם זעלביקן טאָג אָנגעשריבן אָטאָ די מודעה אויפן בלאַנק פונעם נפטר, וואו ס′ווערט קלאָר אַז דאָס זײַנען רבנים פון ראַמײַלעס ישיבה. דעם נפטרס פאָטער, ר′ אברהם אליהו גאָרדאָן ווערט באַצייכנט אַלץ „ר″מ בבפה ווילנא“, ד.ה. ריש מתיבתא (ראש ישיבה) דאָ אין ווילנע.
◊
- 18T [?] Polizeirevier
- 11 II [?] Policijos Nuovada
- 18. III. 42
- Nr.
צום ארעסט⸗הויז
געטא ווילנה.
לויט דער פארארדנונג פון ארבייטס-אמט ביטע צו באפרייען ה. מעלער חיים.
3 REV.
GHETTO POLIZEI
ד אמט האבנדער אבער⸗פאליציסט שא פישער
Nr……d
№ 1003
אויסקונפט
דער איבערגעבער, שעפסל ראטנער פון זעלווע, גראדנ. גוב.,
אויף וויפל ער האט באקאנט געמאכט די ספעציאליסטן פון טעכניקום מיט זיינע ארבעטן, ווייזט
ווירקליך ארויס פייאיקייטן או[י]פן געביט פון פיזיק, און פארדינט די געזעלשאפטליכע אופמערק⸗
זאמקייט, כדי ער זאל באקומען די מעגליכקייט צו לערנען זיך אין א טעכנישן אנשטאלט
זיך צו אנטוויקלן זיין נויגונג צו טעכנישער וויסנשאפט.
דירעקטאר י.[?]
סעקרעטאר פ[?]
[שטעמפּל: ווילנער יידישער טעכניקום ביי געז. „ארט“]
◊
◊
- הירשע⸗דוד כ″ץ
- ווילנע, אויף אַלעקסאַנדראָווסקע בולוואַר
- דאָנערשטיק, ראש חודש שבט תשפ″ה \ דעם דרײַסיקסטן יאַנואַר 2025
◊
ר′ ישראל צבי פּיעסקער איז מוסר מודעה וועגן דער פּטירה פון הרב פּנחס משה גאָרדאָן פון ווילנער ראַמײַלעס ישיבה
(אויגוסט 1917)
◊
◊
דער באַליבטער ווילנער רב ר′ פּינחס⸗משה גאָרדאָן איז אין ווילנע נפטר געוואָרן. זײַן געטרײַער תלמיד ר′ ישראל⸗צבי פּיעסקער האָט דעם זעלביקן טאָג אָנגעשריבן אָטאָ די מודעה אויפן בלאַנק פונעם נפטר, וואו ס′ווערט קלאָר אַז דאָס זײַנען רבנים פון ראַמײַלעס ישיבה. דעם נפטרס פאָטער, ר′ אברהם אליהו גאָרדאָן ווערט באַצייכנט אַלץ „ר″מ בפה ווילנא“, ד.ה. ריש מתיבתא (ראש ישיבה) דאָ אין ווילנע.
דער מודעה⸗בריוו איז דאַטירט יום ו′, כ″א אב (פרײַטיק, איין⸗און⸗צוואַנציק טעג אין חודש מנחם אב) תרע″ז, דאָס איז לויטן הײַנטיקן (גרעגאָריאַנישן) קאַלענדאַר געווען פרײַטיק דעם 10טן אויגוסט 1917. אין טרויער⸗אײַלעניש ווערט די דאַטע געשריבן פון אויבן ניט⸗פולשטענדיק (ס′פעלט דער חודש), ס′ווערט אָבער אַלץ קלאָר און ביז גאָר פאָרזיכטיק אָנגעשריבן אינעם טעקסט פון דער מודעה גופא.
דער שרײַבער חתמעט זיך אונטער: תּלמידו ישראל צבי בהשו″ב דלוקישעק (זײַן [דעם נפטרס] תלמיד, דער זון פונעם לוקישקער שוחט ובודק); דער פאַמיליע⸗נאָמען: פּיעסקער.
די וואָס גיבן זיך אָפּעט מיטן ענין ווילנער גאַסן וועלן זיך דאָ קענען אַ ביסל פּאַסמאַקעווען. דער אַדרעס פון ראַמײַלעס ישיבה ווערט אָנגעגעבן אויף רוסיש אַלץ: נאָווגאָראָדסקאַיאַ (Новгородская), אוגעל קאַווקאַזסקאַיאַ (Кавказская) — בײַ ווילנער יידן דאַמאָלסט: נאָוויגאָרעד, ראָג קאַווקאַזער גאַס. אין די צווישנמלחמהדיקע יאָרן אין דער פּוילישער רעפּובליק: Nowogrodzka און Slowatzkiego — בײַ ווילנער יידן: נאָוויגאָרעד און סלאָוואַטסקע. בײַ היינטיקן טאָג אין ליטע: Naugarduko און Mindaugo. דערצו זעען מיר, אַז דער שרײַבער פון דער טרויער⸗מודעה, ר′ ישראל⸗צבי, חתמעט זיך ניט מיטן טאַטנס נאָמען כנהוג אלא וואָדען, מיטן טאַטנס אַמט: דער שוחט ובודק (בראשי תיבות, אויך אַ באַקאַנטער יידישער פאַמיליע⸗נאָמען: שו″ב, Shub) פון דער ווילנער געגנט לוקישעק (לוקעשיק, בײַ הײַנטיקן טאָג: Lukiškės).
עמעצער האָט קאָרעגירט די דאַטע אין טעקסט אויף כ″ב מנחם אב (ד.ה. דעם צוויי⸗און⸗צוואַנציקסן אב, אָנשטאָט דעם איין⸗און צוואַנציקסטן). מיר האַלטן זיך בײַם ערשטן, ניט נאָר ווײַלע אָט אַזוי איז דער אָריגינאַל וואָס שטימט מיט דער דאַטע אין דער שורה אויבנאָן, נאָר אויך מחמת דעם וואָס שטייט קלאָר, צוויי מאָל: „יום ו′“ (ד.ה. פרײַטיק) און מיר זעען פון די קאַלענדאַרן אַז פרײַטיק יענע וואָך איז אויסגעקומען דעם 10טן אויגוסט 1917, וואָס קאָרעספּאָנדירט מיט — כ″א מנחם אב.
דאָס איז אַלצדינג אין סאַמע ברען פון די מלחמה יאָרן, די ערשטע וועלט⸗מלחמה, און סײַ בשעת מעשה און דער עיקר נאָכדעם, צווישן די אָרטיקע פעלקער. ווילנע האָט זיך אַמאָל זיבן געביטן יענע יאָרן די הערשאַפט. ס′איז נאַטירלעך געווען אַז בײַ די תושבי העיר האָט מען זיך געהאַלטן בײַ די לאַנגאָניקע, באַקאַנטע נעמען פון גאַסן, ביז וואַנעט אַ נײַע אײַנגעסדרטע פּאָליטישע אָרדענונג וועט זיך ניט אײַנפעסטיקן.
◊
- הירשע⸗דוד כ″ץ
- ווילנע, אויף אַלעקסאַנדראָווסקע בולוואַר
- זונטיק, נײַנצן טעג אין טבת תשפ″ה \ דעם נײַנצעטן יאַנואַר 2025
◊
דירעקטאָר פון ווילנער יידישן טעכניקום אויף גרויס פּאָהולאַנקע רעקאָמענדירט דעם סטודענט שעפּסל ראַטנער פון זעלווע, ער זאָל שטודירן פיזיק
(אַפּריל 1923)
◊
◊
אָדאָס איז אַ בריוו אויפן בלאַנק פון ווילנער יידישן טעכניקום (בײַם „אָרט“) אויף גרויס פּאָהולאַנקע 18 (בײַ הײַנטיקן טאָג: באַסאַנאַוויטשיוס 20), דאַטירט דעם 11טן (צי דעם 21טן?) אַפּריל 1923 (די גרייס: 13.5 אויף 21 צמ). ס′איז אַ רעקאָמענדאַציע פונעם דירעקטאָר לטובת שעפּסל ראַטנער פון זעלווע (גראָדנער געגנט, דעמאָלט, אַזוי ווי ווילנע, אין דער פּוילישער רעפּובליק; דער דירעקטאָר נוצט פון געוויינטשאַפט דעם טערמין „גראָדנער גובערניע“ פון די צאַרישע צײַטן וואָס איז בײַ יידן פאַרבליבן אַ קולטור⸗היסטאָרישער באַגריף). דעם סטודענט רעקאָמענדירט מען אויף אָנגענומען צו ווערן צו דער שטודיע פון פיזיק אין אַ טעכנישן אינסטיטוט, לויבנדיק זײַן נייגונג צו וויסנשאַפט. דער טעקסט:
◊
ווילנער יידישער טעכניקום
ביי „אָרט“
1923 [?21] 11 \ IV ווילנע
גר. פּאָהולאַנקע 18
№ 1003
אויסקונפט
דער איבערגעבער, שעפסל ראטנער פון זעלווע, גראדנ. גוב.,
אויף וויפל ער האט באקאנט געמאכט די ספעציאליסטן פון טעכניקום מיט זיינע ארבעטן, ווייזט
ווירקליך ארויס פייאיקייטן או[י]פן געביט פון פיזיק, און פארדינט די געזעלשאפטליכע אופמערק⸗
זאמקייט, כדי ער זאל באקומען די מעגליכקייט צו לערנען זיך אין א טעכנישן אנשטאלט
זיך צו אנטוויקלן זיין נויגונג צו טעכנישער וויסנשאפט.
דירעקטאר י.[?]
סעקרעטאר פ[?]
[שטעמפּל: ווילנער יידישער טעכניקום ביי געז. „ארט“]
◊
- הירשע⸗דוד כ″ץ
- ווילנע, אויף אַלעקסאַנדראָווסקע בולוואַר
- דינסטיק, פערצן טעג אין טבת תשפ″ה \ דעם פערצעטן יאַנואַר 2025
◊
49 publications in Yiddish scholarship, stylistics, and literature coming out of 1990s Oxford
A project to scan them all (OCR searchable) and provide online gratis
◊
(IN PROGRESS. UPDATED: 24 NOV. 2024; ADDITIONAL LINKS & CORRECTIONS GRATEFULLY ACCEPTED. PLEASE NOTE ALSO THAT ENGLISH LANGUAGE OXFORD PUBLICATIONS ON YIDDISH STUDIES ARE NOT INCLUDED HERE; THEY ARE BEING SCANNED AS AND WHEN RESOURCES PERMIT AND WILL BE POSTED SEPARATELY IN DUE COURSE.)
ACKNOWLEDGMENT: WITH THANKS TO DAN RABINOWITZ & MENACHEM BUTLER FOR INSPIRING THESE SCANNINGS AND UPLOADS.
See also:
◊
45 St Giles, Oxford OX1 3LW
◊
Oxford Yiddish (Oksforder Yidish)
Collective volumes for academic studies in Yiddish linguistics, literary history and folklore
(vols. 1-3, 1990–1995)
Volume 1 (Harwood Academic Publishers & Oxford Centre for Postgraduate Hebrew Studies, 1990, 401 + xi pp). English title and contents pp. Invitation to London book launch.
Volume 2 (Harwood Academic Publishers & Oxford Centre for Postgraduate Hebrew Studies, 1991, 313 + xi pp). English title and contents pp.
Volume 3 (Oksforder Yidish Press & Oxford Centre for Hebrew and Jewish Studies; 2nd print: Oksforder Yidish Press & Oxford Institute for Yiddish Studies, 1995, 984 columns folio + xvi pp). English title and contents pp.
Continue reading
◊
VILNIUS—Today’s comprehensive and much-researched article on Saul N. Zarrit’s tenure situation in the Harvard Crimson fails to make any mention of his alleged instrumentalization (or, in more common parlance, “use as Harvard hit man”) by a retired grandee of the field — himself a sibling of the previous long-time, and illustrious, Harvard professor of Yiddish — in the editing (and providing of apparent “Big H legitimacy”) of the online publication “In Geveb” which, it is alleged, pursues the retired grandee’s vendettas against Yiddish scholars who do not meet with his liking.
After years of silence, this journal began to track the disturbing pattern in the section In Geveb Watch. Beyond possible abuse for selective bashing of scholars, there have been questions about alleged distortion (failure to even mention existence of the “other side of the story”) of the late 20th century history of Yiddish Studies at Oxford University. In the spirit of constructive response, this journal has constructed an in-progress online library of full scan-ins (gratis) of both the academic and literary publishing output, in the Yiddish language, of the Oxford Program in Yiddish. Work is underway on a parallel page providing publications in English, starting with Origins of the Yiddish Language and Dialects of the Yiddish Language.
OPINION | LITVAK AFFAIRS | ANTISEMITISM | VILNIUS | CHRISTIAN-JEWISH RELATIONS
◊
VILNIUS—For centuries, missionaries have cunningly preyed on small, weak, fractured and vulnerable Jewish communities, cleverly roping in widely known and respected figures to lend a veneer of academic or intellectual legitimacy. At issue is whether the majority Christian culture is prepared to accept as equals a minority whose theology differs, without campaigns to “recruit souls” which implies the worst about the faith and people whose souls need to be “saved.” Indeed, the necessary conclusion about the inherent evil (in the case at hand historically including the charge of deicide) of the unconverted played its role in the mindset that was among the conceptual prerequisites for the Holocaust. Around 96% of Lithuania’s Jewish citizens were massacred. Some local priests risked everything to hide and rescue a Jewish neighbor. Others gave pep talks to the local shooters ensuring them that they were firing at the Devil himself. The issue is one that calls for humility, intercultural respect, and human sensitivity.
Continue reading
[LAST UPDATE: 9 AUG. 2024]
OPINION | YIDDISH | GREEN HOUSE | LAST JEWISH PARTISAN FORT
◊
Those of the founders of the Vilnius Summer Program in Yiddish, twenty-six years ago, in July 1998, who are still around and active will today wish to extend the heartiest of welcomes and the best of wishes and godspeed to all the participants of this summer’s mini-revival (two weeks rather than four, no university credit options, but with every perspective of equaling and surpassing the original conception in the years ahead). The new course has issued its program of studies (see the 1998 program for some perspective). The instructors are the well known Yiddish teachers Alec Eliezer Burko, Dov-Ber Boris Kerler, Yuri Vedenyapin, and Anna Verschik. All were at one time or another students of the original course’s founder, underlying the venerable Vilna tradition of chains of learning over the years. In the case of revived Yiddish studies in Vilnius, an early catalyst was the Oxford-Vilnius agreement of 1991 that enabled Lithuanian students to study Yiddish and Judaic studies at Oxford University from 1991 onwards.
Continue reading
◊
◊
The creators of Vilnius’s new Museum of Culture and Identity of Lithuanian Jews (MCILJ or for short — “Litvak Culture Museum”), which opened its doors last January, have rapidly earned their place of honor in the 700 or so years of Lithuanian Jewish history. They have achieved a notable advance in encapsulating — in broad outline — the scope, the breadth, and many of the contours of internal diversity of one of the world’s more intriguing and complex stateless cultures, right in the city that had for centuries been its symbolic capital. That heritage is part of the larger Ashkenazic heritage that is itself often undercredited and understudied internationally, particularly among modern Jews themselves, for whom the twin pillars of modern Israel and of modern forms of religion occasionally leave no room for the civilization of their own forebears. That it was largely annihilated in its homelands during the Holocaust makes such a task more daunting still.
Continue reading
◊
דער מעדאַליאָן (צי בראָשקע) פון דער „ל. ש.“ (?), צו לאַנדווירטשאַפט (צי גערטנערײַ) אין ווילנער געגנט
◊
אָדאָס איז אַ מעדאַליאָן (צי בראָשקע) פון אַ יידישער גרופּע, ישוב, צי שול געווידמעט לאַנדווירטשאַפט צי גערטנערײַ. ס′איז אַן ערך 3 צמ די הייך אויף 2.5 צמ די ברייט בײַם ברייטסטן פּונקט. ס′האָט זיך לעצטנס אָפּגעזוכט דאָ אין ווילנע. פונעם עמבלעם (אַ טאַטשקע מיט אַ קאָסע) איז קלאָר מער ווייניקער די בראַנזשע.
נאָר וואָס, מיר ווייסן ניט אַוואָס איז דאָס „ל. ש.“ (אַ היגער קאָלעגע האָט פאָרגעלייגט „לער“ אַלץ דעשיפרירונג). טאָמער קען אַווער⸗ניט⸗איז פון אונדזערע באַזוכער פּותר חלום זײַן, וועלן מיר פאַרשטייט זיך ווי תמיד אַקרעדיטירן בשם אומרו אין דער פּערמאַנענטער אויסשטעלונג, מיט דאַנק אַפריער.
- ◊
- הירשע⸗דוד כ″ץ
- ווילנע, אויף אַלעקסאַנדראָווסקע בולוואַר
- זונטיק, זיבעצן טעג אין סיוון תשפ″ד \ דעם דרײַ⸗און⸗צוואַנציקסטן יוני 2024
◊
אַ בינטל בונדישע מאַטעריאַלן אויפן בוידעם פון אַ כאַטע אויף נאָוויגאָרעד, אין ווילנע, פון צאַרישע צײַטן אין פריאיקן צוואַנציקסטן יאָרהונדערט
◊
דאָס איז אַ בינטל מיט בונדישע מאַטעריאַלן פון די יאָרן פאַר דער ערשטער וועלט⸗מלחמה, וואָס האָט זיך אָקערשט אָפּגעזוכט אנטער די דיל⸗ברעטער פון אַ בוידעם, פון אַ כאַטע העכער אַרויפצוצו אויף נאָוויגאָרעד, אַ ברייטע גאַס אין ווילנע וואָס רופט זיך הײַנט Naugarduko אויף ליטוויש, און איז אין די צווישנמלחמהדיקע יאָרן, אין דער פּוילישער רעפּובליק, געווען Nowogrodzka און פאַר דעם, אין די צאַרישע צײַטן Новгородская (אויך אַנדערע נעמען אין משך פון דער ווילנער געשיכטע). די שטאַרק פאַרשטויבטע פּאַפּירן האָבן די בוי⸗אַרבעטער געפומען בײַם צענעמען די כאַטע (אויף צו בויען אויפן אָרט אַ נײַ הויז). דער יידישער אַרבעטער בונד איז כידוע געווען אומלעגאַל אין דער צאַרישער אוסלענדישער אימפּעריע, אַזויאַרומעט אַז אָטאָ די מאַטעריאַלן זײַנען במילא אומלעגאַלע און רעוואָלוציאָרישע געווען, און אפשר דערפאַר זײַנען זיי געלעגן אין אַ באַהאַלטן אָרט, וואָס אַדאַנק דעם, זײַנען זיי צו אונדזער מוזייעלע דערגאַנגען, אַדאַנק די בוי⸗אַרבעטער וואָס קענען אונדז שוין כמה וכמה יאָרן, און פאַרשטייען גוט, אַוואָס מיר זוכן…
באַלד ווי קענער פון דער בונדישער געשיכטע וועלן מוסיף זײַן מער פּרטים, וועלן מיר זיי דאָ צוגעבן, ווי תמיד בשם אומרם.
די העקטאָרגראַפירטע מודעה (מיטן כאַראַקטעריסטישן פּורפּורנעם טינט⸗קאָליר) וועגן משפּטן אַן אַרעסטירטן חבר:
דער רוסישער נוסח פונדערפון:
דער פּלאַקאַט (אַפיש) וואָס רופט זיך אָפּעט אויפן פּלאַן פונעם קיסר ניקאָלאַי עפענען די דומע דעם 27טן אַפּריל 1906. ס′ווערט אונטן אָנגעגעבן דער טיראַזש פון פּלאַקאַט אין איטלעכער פון די דרײַ שפּראַכן: יידיש — 135,000; רוסיש — 35,000; פּויליש — 20,000, מיטן אָנווײַז אַז ס′איז געדרוקט אין דער (אונטערערדישער) דרוקערײַ פונעם בונד גופא:
דער אָפּגעדרוקטער פּאַמפלעט (געדרוקט אין פּיראָזשניקאָווס דרוקערײַ אין 1906) איז דער „אוסטאַוו“ (די סטאַטוטן, די כללים) פונעם פּראָפעסיאָנעלן פאַראיין פון די יידישע שוסטער, שטעפּער און רימער אין ווילנע:
- ◊
- הירשע⸗דוד כ″ץ
- ווילנע, אויף אַלעקסאַנדראָווסקע בולוואַר
- זונטיק, זיבעצן טעג אין סיוון תשפ″ד \ דעם 23טן יוני 2024
◊
Brand new plaque in central Vilnius for the man who set the formal goal of eliminating Jews from Lithuania in the run-up to the onset of the Lithuanian Holocaust. Photo: DefendingHistory.com
◊
VILNIUS—A crowd of ultranationalist glorifiers of Hitler’s invasion of Lithuania in June 1941 today affixed a handsome new plaque (with bas relief) on the corner of Vilnius’s central boulevard, glorifying Kazys Škirpa, who wrote pamphlets, in Berlin, calling for the elimination of Jews from Lithuania. His writings and radio broadcasts help incite the onset of the Lithuanian Holocaust on 23 June 1941, when his followers began butchering Jewish neighbors in Kaunas, and across Lithuania, before the Germans even arrived.
Continue reading
◊
טייל פון אַ בריוו⸗עפענער (?) וואָס געהערט צו מ. קאַץ
◊
צו רעכטס צוצו פון אָטאָ דער שברי כלי (אַן ערך 8.5 צמ די לענג), וואָס האָט זיך פון אונטער דער ווילנער ערד אָפּגעזוכט, זעט זיך די אײַנגראַווירטע ווערטער: „מ. קאץ“. אַ סברא, אַז דאָס איז געווען עמעצנס אַ מתנה אַ געוויסן מ. קאַצן אין ווילנע (אַז ס′וואָלט געווען פון דער פאַבריצירנדיקער פירמע, וואָלט געווען טל⸗ומטר אותיעלעך אויף צום זוכן מיט אַ לופּע). אַ בריוו⸗עפענער? צי גאָר אַ לעפל? צי אַ גאָפּל? פונעם יידישיסטיש⸗פאָנעטיזירטן אויסלייג פונעם משפּחה⸗נאָמען (היסטאָריש: כ″ץ = ′כהן צדק′) איז צו זען אַז דאָס שטאַמט אַפּנים פון די ווילנער וועלטלעכע יידישיסטישע קרײַזן. אַ דאַנק אַפריער טאָמער קענען באַזוכער אין ווירטועלן מוזייעלע דאָ קומען צו הילף מיט שייכותדיקע אינפאָרמאַציעס צי אײַנזעענישן, צי אַפילו גלאַט אַ טשיקאַוון אײַנפאַל…
- ◊
- הירשע⸗דוד כ″ץ
- ווילנע, אויף אַלעקסאַנדראָווסקע בולוואַר
- מיטוואָך, אַכט⸗און⸗צוואַנציק טעג אין אייר תשפ″ד \ דעם פינפטן יוני 2024
◊
דער מעדאַליאָן (צי בראָשקע) פון דער „תרבות“ גימנאַזיע אין ווילנע אויף זאַוואַלנע גאַס
◊
אָדאָס איז דער באַקאַנטער מעדאַליאָן (צי בראָשקע) פון דער באַוואוסטער ווילנער תרבות גימנאַזיע אויף זאַוואַלנע גאַס 4 (הײַנט: פּילימאָ 4, דער אַדרעס פון דער אָפיציעלער יידישער קהילה פון ליטע און פון אַ צענטראַלן אָפּטייל פונעם מלוכהשן יידישן מוזיי — באַזונדער, אין די ביידע „העלפטן“ פון דער אַמאָליקער גימנאַזיע). אינעם מגן דוד שטייט אין דער אינמיטנדיקער פּאָזיציע: „תרבּות“, און אין די זעקס אַרומענאַרומיקע דרײַ⸗קאַנטיקע חללות די ווערטער: „בית ספר“ (פון אויבן „בית“ און אונטן „ספר“). ווילנער ציוניסטן בכלל, און ליבהאָבער פון העברעאיש בפרט, פלעגן זיך באַרימען אַז אין ווילנער „תרבות“ שול לעבט די העברעאישע שפּראַך בײַ די קינדער אין מויל, אין גאַנג פון די קלאַסן, מער ווי אַוואו⸗ניט⸗איז אויסער ארץ ישראל. די מאָס איז אַן ערך דרײַ⸗אַהאַלבע צמ די ברייט אויף צוויי⸗אַהאַלבע צמ די הייך.
פריער איז געווען די גימנאַזיע באַקאַנט אין פאָלקס⸗מויל אַלץ „ד″ר עפּשטיינס גימאַזיע“ אָדער פּשוט די „העברעאישע גימנאַזיע (אויף זאַוואַלנע)“. אין אונדזער מוזייעלע פון אַמאָליקן ווילנער יידישן לעבן, טרעפט מען אַן אַנאָנס אין דער ווילנער „יידישער צײַטונג“ פון 8טן אויגוסט 1919 פאַר דער „גימנסיה עברית“, פאַרבעטנדיק עלטערן זייערע קינדער זיך אָדאָרטן צו פאַרשרײַבן אויפן נײַ⸗אָנקומענדיקן לערן⸗יאָר.
צו דער געשיכטע פון דער גימנאַזיע, און בכלל פונעם בנין, זע אין אירינאַ גועזנבערגס Vilnius: Traces of the Jerusalem of Lithuania. Memorable Sites of Jewish History and Culture (ווילנע, 2021, ז. 286–289).
- ◊
- הירשע⸗דוד כ″ץ
- ווילנע, אויף אַלעקסאַנדראָווסקע בולוואַר
- דינסטיק, זיבן⸗און⸗צוואַנציק טעג אין אייר תשפ″ד \ דעם פערטן יוני 2024
◊
חנה (פון קאָוונע?) גיט איבער, דעם 31טן מערץ 1935, דעם ברודער צבי שוסטער אַ בילד פון זיך אַלץ אָנדענק, צו זײַן עולה זײַן אין ארץ ישראל
◊
ניט קוקנדיק, וואָס חנהס פאָטאָגראַפיע איז דאָ לכתחילה צונויפגעפּאָרעט מיט דער אָפּגעקלאַפּטער ווינטשעוואַניע „לשנה טובה תכתבו“ (אויף אַן אָפּגעשניטענעם חלק פון אַ פּאָסטקאַרטל, אַן ערך 5.2 אויף 8 צמ), אַפּנים פון פריער, איז די איצטיקע אָנווענדונג, דאַטירט דעם 31 מערץ 1935 גאָר אַן אַנדערע: ווינטשנדיק דעם ברודער, צבי שוסטערן, אַ גליקלעכע עליה אין ארץ ישראל.
דער טעקסט:
- 31/III 1935
- צום איביגן
- אנדייקונג פיר
- מיין ברודער
- צבי שוסטער
- איך ווינש דיר
- א קליקלעכע
- עליה נאך ארץ ישראל
- פון מיר דיין שוועסטע[ר]
- חנה
מיטן אויסלייג סטאַנדאַרדיזירט: „צום אייביקן אָנדענקונג פאַר מײַן ברודער צבי שוסטער. איך ווינטש דיר אַ גליקלעכע עליה נאָך ארץ ישראל. פון מיר דײַן שווסטער חנה.“ בשעת ווען אָרטאָגראַפישע אומסטאַנדאַרדקײַטן, וואָס שפּיגלען אָפּ די דײַטשמערישע שרײַבונגען פון דער תקופה פאַר דער ערשטער וועלט⸗מלחמה, זײַנען ניט איבעריקס באַלערעוודיק, זײַנען אַנדערע אָפּווייכונגען צומאָל אַן אָפּלערנונג אויף דער שייכותדיקער דיאַלעקטישער פאָנעטיק ממש, אַשטייגער: אָנדענקונג > (ע″פּ נייטראַליזירונג פון [ε] און [ey] פאַר [ŋk]) אָנדיינקונג > אָנדייקונג (אַ סברא מיט נאַזאַליזירונג אויפן אָרט פון אַראָפּגעפאַלענעם [n]); די אומשטימיקע קופן אין „קליקלעכע“, און אפשר נאָכוואָס, וואָס בײַ אַ געבאָרענעם יידיש ריידנדיקן זײַנען דאָס עלול צו זײַן אונדז⸗אומבאַקאַנטע פּערל פונעם דיאַלעקט (אַ סברא אַז חנה האָט זיך געלערנט אין אַ העברעאישער גימנזאַיע, און די מוטערשפּראַך שרײַבט זי טיילווײַז לויטן אייגענעם באַנעם פון דער פאָנעטיק). צו דער גראַמאַטיק פון ליטווישן יידיש איז כאַראַקטעריסטיש דער דאַטיוו אויף -ן (עלעהיי לשון זכר אין „צום אייביקן אָנדענקונג“) אויך בײַ פעמינינע שמות⸗דברים (אַשטייגער: „די גאַס“ אָבער „אויפן גאַס“ [afn gas]); חוץ דעם איז „אָנדענקונג“ גלאַט לאו דווקא פעמינין אינעם דיאַלעקט.
צי וועט אפשר אַ באַזוכער פון ארץ ישראל אין ווירטועלן ווילנער מיני⸗מוזיי פון יידישן לעבן אין דער צווינשמלחמהדיקער ליטע דערקענען דאָ די שייכותדיקע משפּחה שוסטער, די פאָטאָגראַפיע פון חנהן, און קענען אַוואָס⸗ניט⸗איז ממלא זײַן וואָס שייך — חנהס גורל?
- ◊
- הירשע⸗דוד כ″ץ
- ווילנע, אויף אַלעקסאַנדראָווסקע בולוואַר
- דרײַ⸗און⸗צוואַנציק טעג אין אייר תשפ″ד \ דעם 31טן מאַי 2024
◊
מאַקס סאָלאָווייטשיק, מיניסטער פאַר יידישע ענינים אין דער קאָוונער ליטע, חתמעט אונטער אַ דאָקומענט באַשטעטיקנדיק, אַז נ. פײַנבערג פאָרט קיין ווילנע אויף אָפיציעלע שליחותן
◊
אַז די צווישנמלחמהדיקע ליטווישע רעפּובליק („די קאָוונער ליטע“) איז מיט דער פּוילישער רעפּובליק געווען אויף מעסערשטעך, אַלעמערשטנס איבער דער פּוילישער געוועלטיקונג איבער ווילנע, איז דאָך שטאַרק ידועדיק. פונדעסטוועגן איז עס דער גאַנג פון דער וועלט, אַז אַפילו בײַם דוחק אין אָפיציעלע דיפּלאָמאַטישע באַציאונגען צווישן צוויי שכנותדיקע מלוכות וואָס זיי טיילט אַ בשותפותדיקע גרענעץ⸗ליניע, קומען פאָר „סוב⸗דיפּלאָמאַטישע“ קאָנטאַקטן צווישן באַאַמטע וועגן אַלערלייאיקע עניני דיומא (בתוכם פראַגן וואָס זײַנען נוגע יחידישע בירגער). אין די יאָרן האַרט נאָכן אויפקום פון די ביידע צווישנמלחמהדיקע מלוכות האָט „דער ענין יידן“ פאַרנומען אַ בפירוש און בוֹלט וויכטיק אָרט, צוליב אַ ריי סיבות, בתוכם דער נומעריש גרויסאַרטיקער יידישער מיעוט אַוואָס בײַ זיי ביידן, און אויך — די האָפענונג, אַז דער קול פון ווײַטע, אויסלענדישע יידישע אינסטאַנצן און רעפּרעזענטאַנטן, ועל כולם אין אַמעריקע, קען אַפילו ווירקן אויפן אַרויסקום פון דער עצם מחלוקה איבער ווילנע און איר געגנט, וואָס זײַנען, נאָך אַ גאַנצער ריי הינאונצוריקן, ענדגילטיק באַזיגט געוואָרן פון פּוילישע חיילות אין 1920טן יאָר. די ליטווישע מאַכט בפרט האָט געהאַלטן, אַז די אויסערגעוויינטלעכע געגעבענע יידישע אויטאָנאָמיע וועט העלפן צו דער זאַך.
אין דער אומאָפּהענגיקער ליטע איז אַפילו געווען די ערשטע יאָרן אַ מיניסטעריום פאַר יידישע עינים (פון 1918 ביז 1924). אין די יאָרן 1919 – 1922 איז דער מיניסטער געווען מאַקס סאָלאָווייטשיק (לויטן ליטווישן נוסח: Maksas Soloveičikas). ער איז געווען אַ געבאָרענער אין קאָוונע, אין 1883, וועלכער האָט שטודירט אין רוסלאַנד, דײַטשלאַנד און שווייץ (וואו ער האָט אין זשענעוו פאַרענדיקט דעם דאָקטאָראַט). מאַקס סאָלאָווייטשיק איז אין 1919 געווען אַ דעלעגאַט, רעפּרעזענטירנדיק די יידן פון דער נײַער ליטווישער מלוכה אויף דער פּאַריזער שלום⸗קאָנפערענץ. פון 1923 האָט ער געלעבט אין בערלין, אַוואו ער האָט פאַרנומען אַ חשוב אָרט אין דער ציוניסטישער וועלט⸗אָרגאַניזאַציע. נאָכדעם ווי היטלער איז צו דער מאַכט געקומען אין דײַטשלאַנד האָט זיך סאָלאָווייטשיק באַזעצט אין ארץ ישראל, אַוואו ער איז געשטאָרבן אין 1957.
אין אָטאָ דעם בריוו, דאַטירט דעם 3טן סעפּטעמבער 1920, באַשטעטיקט דער מיניסטער פאַר יידישע ענינים אַז דער דאָקטאָר⸗יורי נ. פײַנבערג פאָרט קיין ווילנע אויף אָפיציעלע שליחותן. משמעות, אַז אַזאַ בריוו פון יידישן מיניסטעריום, געחתמעט פון סאַמעראָדנעם מיניסטער, איז געווען בכח דערמעגלעכן נ. פײַנבערגס רײַזע קיין ווילנע. די איבערזעצונג פונעם טעקסט גופא:
נ. 2998
קאָוונע, דעם 3טן סעפּטעמבער 1920
אַטעסטאַט
דערמיט באַשטעטיקן מיר, אַז דער הויפּט פון דער פּרעסע⸗אָפּטיילונג פונעם מיניסטעריום פאַר יידישע ענינים, דער דאָקטאָר⸗יורי נ. פײַנבערג, ווערט געשיקט אין ווילנע אין שייכות מיט אָפיציעלע באַשעפטיקונגען.
מאַקס סאָלאָווייטשיק
מיניסטער פאַר יידישע ענינים
[שטעמפּל פונעם מיניסטעריום]
קולטור⸗היסטאָריש טשיקאַווע איז דער עצם בלאַנק פונעם מיניסטעריום. אויבן צענטער איז דער נאָמען פונדערפון, פאַרשטייט זיך אויף ליטוויש.
פון רעכטס אויף העברעאיש:
מיניסטריון
לעניני היהודים
קובנה.
פון לינקס אויף יידיש:
מיניסטעריום
פאר אידישע ענינים
קאוונא.
צו דער יידישער סטיליסטיק און אירע קולטור⸗אידעאָלאָגישע אָנצוהערענישן איז שייך דער באַנוץ פון טראַדיציאָנעלן אשכנזיש לשון⸗קודשדיקן נוסח „קאוונא“ אָנשטאָט דעם נײַ⸗יידישן „קאָוונע“. אויפן שטעמפּל אונטן צוצו איז בכלל „פאַראַַן אָרט“ מערניט אויף ליטוויש און העברעאיש: Žydų Reikalų Ministerio Kanceliarija און: „לשכת המיניסטר לעניני היהודים“. הייסט דאָס, אַַז דאָ זעט זיך ניט קיין פּרואוו אויף אַרויסווײַזן סימבאָלישער גלײַכבאַרעכטיקטקײַט פון יידיש און העברעאיש אינעם מיניסטעריום. די בכורה ווערט אָפּגעגעבן ניט דער גערעדטער שפּראַך פונעם ליטווישן יידנטום. דער העברעאיסטישער⸗ציוניסטישער פאַקטאָר אינעם מיניסטעריום איז טייל פון זײַן לפי ערך קורצן קיום אין די פריאיקע יאָרן פון דער אומאָפּגענגיקער צווישנמלחמהדיקער ליטע. די טראַדיציאָנעל⸗רעליגיעזע און לחלוטין פּאָליטיש כשרע שרײַבונג, „קאוונא“ פאַרבײַט אַ שרײַבונג „קאָוונע“ וואָס האָט געקענט בײַ ט י י ל אויסגעטײַטשט ווערן אַלץ פּאָטענציעל לינק⸗רעוואָלוציאָנעריש, בעשת ווען די העברעאיסטיש⸗ציוניסטישע שרײַבונג, „קובנה“ האָט קיין חשדים ניט דערוועקט. צריך עיון.
- ◊
- הירשע⸗דוד כ″ץ
- ווילנע, אויף אַלעקסאַנדראָווסקע בולוואַר
- איין⸗און⸗צוואַנציק טעג אין אייר תשפ″ד \ דעם 29טן מאַי 2024
◊
מאַקס ווײַנרײַך, זיצנדיק אויף דער באַן, אונטערוועגנס פון ווילנע אויף סווינציאַן, חתמעט אונטער זיין פראַנצייזישע לעקציע צו דניאל לייבלען אין תל אביב (דעם 10טן דעצ. 1936)
◊
אָדאָס איז די ווידמונג וואָס ס′האָט צוגעשריבן מאַקס ווײַנרײַך (1894–1969) דניאל לייבלען (1891–1967), אין אַן עקזעמפּלאַר פונעם אָפּדרוק⸗אַלץ⸗פּאַמפלעט פון פראַנצייזישן טעקסט פון דעם רעפעראַט וואָס ווײַנרײַך האָט געלייענט אויף דער פערטער אינטערנאַציאָנאַלער קאָנפערענץ פון לינגוויסטן וואָס איז אין קאָפּענהאַוון אָפּגעהאַלטן געוואָרן, דעם 27טן אויגוסט 1936. די ווידמונג, אויפן שער⸗בלאַט פונעם סעפּעראַט, לייענט זיך:
די באַן⸗ליניע איז אָטאָ די⸗אָ פון ווילנע ביזקל סווינציאַן, דאַמאָלסט: Święciany אין צפון⸗מזרחדיקן פּוילן, בײַ הײַנטיקן טאָג: Švenčionys דאָ אין ליטע, אַן ערך 84 קילאָמאָטער (אַרום 52 מײַל) צו צפון⸗צו פון ווילנע. די סטאַנדאַרדע צווישנמלחמהדיקע שרײַבונג איז טאַקע געווען „סווענציאַן“, ווי בײַ ווײַנרײַכן; ערשט לאַנגע יאָרצענדליקער נאָכן חורבן האָט זיך פאַרשטאַרקט די נטיה וואָסאַמאָל מער פאָנעטיזירן די שרײַבונגען פון די נעמען פון אונדזערע פאַרטיליקטע שטעט און שטעטלעך, בכדי דער אָרטיקער נאָמען אַוואָס בײַ שטאָטלײַט גופא זאָל ניט לאיבוד גיין. דער יידישער אַרויסרייד איז טאַקע: svintsyán.
אין די קרײַזן פון דער יידישער פילאָלאָגיע, בפרט אין ווילנע, איז געווען אָנגענומען דער טיטל ח′ (= „חבר“) אָן קיין שום דווקאדיקע פּאָליטישע אָנצוהערענישן; פאַרקערט אין אַ סך אַנדערע קרײַזן און ערטער האָט זיך דיפערענצירט פ′ (= „פרײַנד“, צי: „פרײַנט“) צווישן סאָציאַליסטן אַקעגנאיבער דעם פּראָ⸗קאָמונסטישן ח′ (אין סאָוועטנפאַרבאַנד גופא: כ′, פון דער פאָנעטיזירטער שרײַבונג „כאַווער“). אָט דער אומפּאָליטישער באַנוץ פון ח′ איז בײַ טייל יידישע לערער עד היום פאַרבליבן גילטיק. דער באַנוץ פון שריפטלעכן v (אָנשטאָט: וו) איז כידוע דעם ייוואָס אַ ראַדיקאַלע שריפטלעכע אײַנפירונג, אין פולן שוואונג פון אַנטי⸗טראַדיציאָנאַליסטישן, סעקולאַריסטישן צווישנמלחמהדיקן יידישיזם. אין קרײַזן פון נאָרמאַטיווסטיש⸗אויסבויאיסטיש געשטימע יידישע לערער (וואו ס′איז חל דער „וואָס ווײַטער פון דער מקור⸗שפּראַך“, לשון קודש בתוכם), טרעפט טרעפט זיך עס עד היום. איז נאָר שייך אָנווײַזן, אַז דאַמאָלסט איז דאָס געווען דער לעבעדיקער סימבאָל פון ייוואָאיסטישן סעקטאָר פון יידיש ריידנדיקן יידנטום אין מזרח אייראָפּע, וואָס האָט מיט זיך פאָרגעשטעלט גרעסערע צאָלן יידיש ריידנדיקע משפּחות.
דער שער⸗בלאַט גאַנצערהייט טראָגט דאָס אָפיציעלע יאָר פון פּובליקירונג פונעם פּאַמפלעט — 1937. בלײַבט אַז דאָס איז אַן אַוואַנס⸗עקזעמפּלאַר, שוין אינעם מחברס הענט אין דעצעמבער 1936.
דניאל לייבל, אַ געבאָרענער אין דעמביץ, אין דער מערבדיקער גאַליציע אין 1891, האָט אין 1924 עולה געווען אין ארץ ישראל, וואו ער האָט זיך אויסגעצייכנט אַלץ רעדאַקטאָר און זשורנאַליסט אין העברעאיש צו פּובליקאַציעס פון די לינקע (באָראָכאָוויסטישע) פּועלי ציון, און אויף יידיש פון קעמפנדיקע⸗פאַר⸗יידיש פּובליקאַציעס אויף יידיש. ער איז ניט איינמאָל צעשלאָגן געוואָרן פונעם „גדוד מגיני השפה“. אַ סך ווייניקער באַקאַנט זײַנען זײַנע אַרבעטן, ווייניק אין כמות און גרויס אין איכות, אויפן געביט פון דער יידישער לינגוויסטיק. אַ ווײַטער — און אַ שיינער — אָפּקלאַנג פון דער ווײַנרײַך⸗אין⸗ווילנע – לייבל⸗אין⸗תל⸗אביב חברשאַפט האָט זיך געזען אין צווייטן באַנד פון דער אַמעריקאַנער סעריע ביכער Field of Yiddish (′אויפן געביט פון יידיש′), וואָס איז רעדאַגירט געוואָרן פון מאַקסעס זון אוריאל ווײַנרײַך אין 1965 (לייבלס בײַטראָג: „וועגן דער אשכנזישער באַטאָנונג“).
צווישן יידישע לינגוויסטן אין מערב איז דאָס געווען איינער פון די געציילטע פאַלן פון אַ מין תחית המתים געפיל, נעמענדיק אין באַטראַכט אַז דניאל לייבל האָט זיך יונגערהייט געדרוקט אין אַלע דרײַ בענד „פילאָלאָגישע שריפטן“ וואָס האָבן זיך געדרוקט בײַ דער ווילנער ייוואָ אין די צוואַנציקער יאָרן. אין ערשטן באַנד (1926): „אַ ביסל מאַטעריאַל צו אַ יידיש ווערטערבוך (מילואים צו מ. ווײַנרײַכס ′שטאַפּלען′)“; אין צווייטן באַנד (1928): „צו: ז. קלמנאָוויטש, ′דער יידישער דיאַלעקט אין קורלאַנד′“; אין דריטן באַנד (1929): „עטימאָלאָגישע נאָטיצן“. וואָס אַן אמת, וואָלט געווען שווערלעך געפינען אַ צווייטן יידישן לינגוויסט אין דעמאָלטיקן ארץ ישראל וואָס האָט זיך אויף יידיש געדרוקט און די ווילנער ייוואָ⸗אויסגאַבעס. צו לייבלס ביאָגראַפיע זע אינעם נײַעם לעקסיקאָן.
✻
אַריבערגייענדיק פון דער סימבאָלאָגישער ווערדע פון מאַקס ווײַנרײַכס ווידמונג מיט דער פּען, וואָס שייך דעם המשך פון דער יידישער לינגוויסטיק אין מערב, דער עיקר און אַמעריקע, נאָכן חורבן, קומען מיר אָן צו גענוי אָטאָ דעם סימבאָלאָגיש און בשעת מעשה תוכיקן מהות פון קאָפּענהאַווער רעפעראַט אויף דער פערטער אינטערנאַציאָנאַלער קאָנפערענץ פון לינוויסטן אין אויגוסט פון יאָר 1936. די סימבאָליק פון אַרויסשפּרייט פון דער יידישער לינגוויסטיק פון ווילנע ביז אין דער ברייטער וועלט אַרײַן שטעקט ניט נאָר אין דעם וואָס דער פּאַמפלעט איז ניט אויף יידיש און ניט אויף פּויליש נאָר וואָדען אויף פראַנצייזיש; ניט נאָר אין דעם וואָס ס′איז פון אַ ווילנער לינגוויסט אויף אַ לינגוויסטישן קאָנגרעס וואָס איז אָפּגעהאַלטן געוואָרן אין דער דענישער קרוינשטאָט.
דאָ גייט בפירוש אינעם מערקווערדיקן ת ו כ ן פון מאַקס ווײַנרײַכס רעפעראַט: „יידיש ווי אַן אָביעקט פון דער אַלגעמיינער לינגוויסטיק“. מיט איין וואָרט: אַוועקשטעלן די תחומען, סײַ די מער השגותדיקע סי די מער פּראַקטיש⸗לינגוויסטישע, אַוואו די אַלגעמיינע שפּראַך⸗וויסנשאַפט פון דער וועלט איז עלול אָפּלערנען וויכטיקס פון יידיש. דאָס הייסט, געוויינטלעך, פון די געפינסן, מסקנות און דעבאַטעס פון דער יידישער לינגוויסטיק גופא. האָט זיך אַרויסגעוויזן, אַז מאַקסעס זון אוריאל ווײַנרײַך (1926–1967) האָט אין גאַנג פון זײַן קורצן לעבן געשאַפן אייביקע ווערק אויפן געביט פון דער אַ ל ג ע מ י י נ ע ר לינגוויסטיק, טאַקע שעפּנדיק חידושדיקע צוגאַנגען, שיטות און ספּעציפישע שפּראַכיקע אָפּלערנונגען פון יידיש גופא. דערצו האָט אוריאל ווײַנרײַך אינספּירירט ניט⸗יידישע לינגוויסטן, ועל כולם ראָבערט ד. קינג (1936–2023), זיך אָפּגעבן מיט יידיש אַלץ קוואַל צו דער אַלמענטשלעכער לינגוויסטיק.
אָט סאַראַ שייכותן, קרובהשאַפטן און השפּעות וואָס ס′קומען אויף דער דעה, אַ קוק טוענדיק אויפן נײַסטן עקספּאָנאַט פון אונדזער הײַנטיקן באַשיידענעם ווילנער מיני⸗מוזיי פון יידישן לעבן אין דער פאַרמלחמהדיקער ווילנע. ווײַטער גייען פאַקסימיליעס פון נאָך עטלעכע זײַטלעך פונעם פראַנצייזישן פּאַמפלעט מיטן רעפעראַט פונעם ווילנער יידישן לינגוויסט, וואָס ער האָט אין קאָפּענהאַוון געלייענט אין 1936, און וואָס האָט קיין האָר פון זיין פרישקײַט און פאָרשערישע דערהייבנקײַט ניט אָנגעוואָרן אין משך פון די דורכגעלאָפענע 88 יאָר.
- ◊
- הירשע⸗דוד כ″ץ
- ווילנע, אויף אַלעקסאַנדראָווסקע בולוואַר
- מאָנטיק, נײַנצן טעג אין אייר תשפ″ד \ דעם זיבן⸗און⸗צוואַנציקסטן מאַי 2024
◊
Note: This page is a work in progress. A number of older documents, articles, photographs, and recordings remain to be digitized, catalogued, and posted.
Fania Yocheles Brantsovsky: “My last wish is that the Jewish Partisan Fort, where we lived, loved and fought the Nazis in the forests of Lithuania, be preserved and restored so future generations will know of our resistance against genocide, and so we honor all those who fell fighting for the freedom of all of us.”
Continue reading
◊
◊
Continue reading
◊
by Dovid Katz
Published reports today provided details and images of the solemn, significant, and meaningful April 24th commemoration ceremony remembering the victims of the Rwanda Genocide of the Tutsi. The commemoration event was organized by a partnership that included Vilnius’s Genocide Center and the Embassy of Rwanda. Among the participants was the ambassador of Rwanda, HE Olivier J.P. Nduhungirehe, resident in the Hague, whose remit includes also Lithuania.
The Defending History community avidly supports remembrance of the Rwandan Genocide, and all genocides.
The problem here in Vilnius is that such events are often subtly (or not so subtly) part of a program to legitimize and cover up for systematic and institutional downgrade, relativization and obfuscation of the Holocaust — the genocide that happened “right here” and resulted in the massacre of around 96% of Lithuanian Jewry, one of the highest rates in Europe. Even more painfully, the same efforts usually extend to the (ab)use of vast budgets and corralled academic knowhow to find ways and means to perpetuate state-sponsored glorification of actual Holocaust collaborators and perpetrators, or, in the more public arena, to invest fortunes in Judaic, Yiddish and (indeed) Holocaust events to cover up for, and deflect from the same.
Continue reading
with Dovid Katz (1970s and 1980s)
PAGE INITIATED JAN. 2024, UPDATED JAN. 2025
◊
Contents:
◊
Hartog Beem
1892—1987
———
From our working papers over the years: HB’s replies to DK’s lists of queries
Joel Cahen (Amsterdam) to DP and DK (Oxford) (1 Dec. 1987) [telegram on Beem’s death]
❊
◊
Jechiel Bin-Nun
(Jechiel Fischer; Yekhiel Fisher)
1911—1983
———
Three of the papers he sent after the war to Yivo in New York for publication:
———
❊
◊
Solomon A. Birnbaum
(Salomo Birnbaum; Shloyme Birnboym)
1891—1989
———
❊
SAB to DK (18 Sept. 1979)
DK to SAB (10 Oct. 1979)
SAB to DK (5. Nov. 1979)
DK to SAB (12 Dec. 1979)
DK to SAB (28 Dec. 1979)
SAB to DK (31 Jan. 1980)
DK to SAB (20 April 1980)
DK to SAB (24 April 1980)
SAB to DK (25 July 1980)
DK to SAB (17 Aug. 1980)
DK to SAB (1 Jan. 1981)
SAB to DK (12 July 1981)
DK to SAB (8 Aug. 1981)
Notice of SAB’s 90th birthday (Toronto, 13 Dec. 1981)
❊
Note: Letters from SAB are from DK’s archive. DK’s letters in SAB’s archive were kindly photocopied and sent in 1999 by his son Dr. David Birnbaum of Toronto, with thanks to Vivian Felsen for enabling the introductions that resulted in assembling the above archive.
◊
Florence Guggenheim
(Florence Guggenheim-Grünberg)
1898—1989
———
❊
